Częste pytania

Krew pępowinowa, znana także pod nazwą łożyskowej, jest to krew obecna w układzie krążenia rozwijającego się płodu. Po porodzie krew pozostała w pępowinie oraz łożysku, stanowiąca bogate źródło komórek macierzystych, często używana jest za odpad biologiczny i utylizowana.

Komórki macierzyste są pierwotnymi, niedojrzałymi i nie wyspecjalizowanymi komórkami układu krwiotwórczego. Mają zdolność do przekształcania się w bardziej wyspecjalizowane komórki, mogą przekształcić się w każdy ze składników krwi oraz układu immunologicznego. W latach 80. stwierdzono, że komórki krwi pępowinowej są podobne do krwiotwórczych komórek macierzystych znajdowanych dotąd wyłącznie w szpiku.

Krew pozostałą w pępowinie i łożysku pobiera się po przecięciu pępowiny, zabieg ten jest bezpieczny dla noworodka i matki. Pobrana krew zawierająca komórki macierzyste jest następnie przekazywana do banku krwi, gdzie próbka podlega opracowanie i ostatecznej konserwacji przez zamrożenie w ciekłym azocie.

Uważam, że wszyscy rodzice powinni zostać poinformowani o możliwości przechowywania krwi pępowinowej dziecka w celu jej ewentualnego wykorzystania w przyszłości. Możliwość pobrania krwi ograniczona jest wyłącznie do czasu porodu, dlatego w czasie trwania ciąży rodzice mają szansę na ustalenie, czy krewni wymagają leczenia komórkami macierzystymi krwi pępowinowej ich dziecka. Rodzice powinni także dowiedzieć się, czy wśród członków rodziny występuje zwiększone ryzyko zachorowania.

Szacuje się, że prawdopodobieństwo wykorzystania komórek macierzystych u członków rodziny nie jest większe niż 1/1500. Z drugiej strony publiczne banki krwi pępowinowej w Stanach Zjednoczonych umożliwiają leczenie pacjentom niespokrewnionym. Jest to możliwe np. w Cryobank International (www. cryo-intl.com).

Dotychczas komórki macierzyste krwi pępowinowej zastosowano w leczeniu około 80 różnych chorób u ponad 3000 pacjentów. Krew pępowinową stosuje się w leczeniu chorób o charakterze nowotworowym: białaczek, chłoniaków, jak również nerwiaka i retinoblastomy jak również wspomaga leczenie niektórych nowotworów np. rak piersi. Bardzo ważne, ale i mniej znane jest to, że krew pępowinowa znajduje zastosowanie w leczeniu chorób nienowotworowych. Są to przede wszystkim dziedziczne choroby krwi i układu immunologicznego oraz genetycznie uwarunkowane zaburzenia metaboliczne. Terapia komórkami macierzystymi krwi pępowinowej nie jest uważana za eksperymentalną, lecz stanowi główne osiągnięcie medycyny w zakresie leczenia tych chorób. Według najnowszych badań przynosi korzyść dzieciom z autyzmem oraz mózgowym porażeniem dziecięcym.

Obecnie prowadzone są obiecujące badania nad zastosowaniem krwi pępowinowej w terapii udaru mózgu, choroby Alzheimera, stwardnienia rozsianego, tocznia, cukrzycy oraz innych chorób autoimmunologicznych. Możliwość leczenia tak ciężkich chorób opiera się na zdolności komórek macierzystych krwi pępowinowej do przekształcenia się w różne typy komórek, takich jak komórki tkanki nerwowej, serca, wątroby, trzustki lub też zdolności organizmu do wywoływania ich transformacji w komórki uszkodzonych lub objętych procesem chorobowym narządów.

Komórki macierzyste krwi pępowinowej przechowywane prywatnie mogą być podawane członkowi rodziny, jeżeli pozwalają na to próby zgodności. W porównaniu do komórek macierzystych szpiku, komórki zawarte we krwi pępowinowej pozwalają na mniej precyzyjne dobranie dawcy. Przeszczep komórek macierzystych od osób spokrewnionych charakteryzuje się większym prawdopodobieństwem przyjęcia oraz rzadszym występowaniem ciężkich powikłań. Komórki macierzyste krwi pępowinowej mogą być przeszczepione matce, rodzeństwu i pozostałym krewnym dziecka, od którego pobrano krew.

Raczej komórki macierzyste przechowywane w banku komórek macierzystych mają służyć dziecku lub członkom jego najbliższej rodziny. Obecnie własnymi komórkami macierzystymi jest leczona grupa dzieci, u których w momencie pobierania krwi pępowinowej nie stwierdzono żadnych czynników ryzyka. W przyszłości nieoczekiwanie rozwinęły się u nich poważne choroby, w których udowodniono skuteczność terapii komórkami macierzystymi krwi pępowinowej.

Tak, przeszczepy komórek macierzystych krwi pępowinowej stosuje się np. w leczeniu niedokrwistości sierpowatokrwinkowej. Wiele innych chorób o podłożu wrodzonym również może być leczonych w ten sposób. Pierwszą chorobą, w której leczeniu zastosowano krew pępowinową w 1988 roku, była niedokrwistość Fanconiego. Rzadziej występujące choroby, takie jak ciężkie wrodzone zaburzenia metaboliczne, również mogą być leczone w ten sposób (lista chorób).

Nie, jest to zabieg relatywnie prosty. Krew pępowinową pobiera się po urodzeniu dziecka i przecięciu pępowiny. Ponadto ani dziecko ani matka nie biorą w nim bezpośredniego udziału.